Κυριακή 13 Ιανουαρίου 2013

Η προσέγγιση του σχεδίου εργασίας ή μέθοδος projekt ως βιωματική προσέγγιση της μάθησης

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ: ΕΛΕΝΗ ΚΟΣΜΕΤΑΤΟΥ, 
Σχολική Σύμβουλος 63 περ. Ιονίων Νήσων
ΝΟΜΒΡΙΟΣ-ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2012
Εισαγωγή –ορισμός τι είναι;
Οργανωμένη μαθησιακή δραστηριότητα, συλλογικής συνήθως μορφής, που αναπτύσσεται σε πλαίσιο ελεύθερης επιλογής, με βάση προκαθορισμένο σχέδιο και αποβλέπει στη διερεύνηση, οργάνωση και διαχείριση γνώσεων, υλικών και δράσεων οι οποίες ενδιαφέρουν άμεσα τους εμπλεκόμενους μαθητές
Βασικά χαρακτηριστικά
o 1.Η ελευθερία των μελών να προτείνουν ένα θέμα. Η από κοινού διαμόρφωση του θέματος και η από κοινού διεξαγωγή του o 2. Άμεση και κύρια εμπλοκή των παιδιών στον προσδιορισμό των πλευρών του θέματος που θα μελετηθεί
o 3.Δεν είναι τα όρια και οι διαδικασίες αυστηρά καθορισμένα-ευελιξία για πιθανές αλλαγές στην πορεία της έρευνας
o 4.Η ομάδα μπορεί να είναι μια σχολική τάξη ή τμήμα της τάξης καμιά φορά και ένα μόνο παιδί.
o 5. Λειτουργεί συμπληρωματικά σε σχέση με το αντίστοιχο Α.Π. και βασική προϋπόθεση είναι η ενεργός συμμετοχή όλων των μελών και η αξιοποίηση βιωματικών καταστάσεων
o 6. Τα θέματα που επιλέγονται έχουν σχέση με τις καθημερινές προσωπικές εμπειρίες των παιδιών
o 7. Στη μέθοδο δεν παίζει και τόσο μεγάλο ρόλο από ποιον προέρχεται η πρωτοβουλία, απλά να μην προέρχεται πάντα από τον εκπ/κό. Φυσικά μπορεί να.....
προέρχεται και από ένα γονέα
o 8. Η επεξεργασία του θέματος συνοδεύεται και από ένα προϊόν ( μια έκθεση, μια εκδήλωση,
ένα βιβλίο κ.ά.)
o 9. Η διάρκεια του project μπορεί να κυμαίνεται από ώρες για τα μικρά project ως χρόνια για τα μεγάλα
o 10. Τα σχέδια εργασίας δεν έχουν προεπιλεγμένους στόχους από τη νηπιαγωγό αλλά οι στόχοι προκύπτουν από τις ιδέες και τα ερωτήματα των παιδιών που μετατρέπονται σε δράσεις.
o 11. Επίσης η σύνδεση του σχεδίου εργασίας από την αρχή με το ΑΠΣ θα οδηγήσει σε παρέμβαση και μετατροπή του σχεδίου εργασίας σε κατευθυνόμενη μαθησιακή διαδικασία.
Για να αποφύγουμε αυτόν τον κίνδυνο η αξιολόγηση της επίτευξης των στόχων, να υλοποιείται με την ολοκλήρωση του σχεδίου εργασίας.
12 Καταγραφή= η συγκέντρωση των έργων των παιδιών, η παρατήρηση και η ανάλυση της εργασίας των παιδιών
Τι μορφές καταγραφής θα χρησιμοποιήσουμε;
o Ατομικοί φάκελοι παιδιών
o Ατομικά και ομαδικά έργα:1) προϊόντα γραπτού λόγου: επιγραφές, γράμματα, βιβλία
2)προϊόντα προφορικού λόγου 3)διαγράμματα σχεδιασμού 4) ζωγραφιές που αναπαριστούν κάτι σε μια 1η & 2η χρονική στιγμή
o Μουσική και κίνηση-θεατρικό παιχνίδι
o Κατασκευές: γλυπτά, οικοδομικό υλικό ή παιχνίδια κατασκευών
o Σκέψεις των ίδιων των παιδιών- παρατηρήσεις της ανάπτυξης των παιδιών και καταγραφές
o Κατάλογοι αξιολόγησης γνώσεων & δεξιοτήτων σύμφωνα με το αναλυτικό πρόγραμμα
o Ημερολόγιο του πρότζεκτ και προσωπικές σημειώσεις εκπ/κού
o Συγκέντρωση στοιχείων με λήψη φωτογραφιών, καταγραφή συζητήσεων κλπ.
Ποια τα κριτήρια για την επιλογή του θέματος;
Να έχει σχέση με το αναλυτικό πρόγραμμα και τους μαθησιακούς στόχους
►καλή γνώση του θέματος από τον εκπαιδευτικό
►δυνατότητα συμμετοχής από τους γονείς
►ευαισθησία στην τοπική κουλτούρα & ανάδειξη πολιτισμικής κληρονομιάς
►δυνατότητα αναπαράστασης με ποικιλία μέσων (κατασκευές, παιχνίδια ρόλων κτλ.)
Ποιος ο ρόλος του εκπαιδευτικού;
συμμετέχει-διευκολύνει-συντονίζει
☻ Συνεργάζεται με τα παιδιά για την επιλογή και τον σχεδιασμό του θέματος, ενθαρρύνει την συνεργασία και την αλληλεπίδραση των παιδιών. Συντονίζει τις ομάδες και διευκολύνει την ανταλλαγή ιδεών, επίλυση προβλημάτων, κλπ. Παρατηρεί & καταγράφει τις εμπειρίες των παιδιών και τις δράσεις.
☻ Αξιολογεί την πορεία & τα αποτελέσματα του σχεδίου εργασίας τόσο των παιδιών όσο και των
δικών του πρακτικών
☻ Συνεργάζεται με την οικογένεια
☻Προτείνει και παρέχει πηγές πληροφόρησης και υλικών
☻ Κεντρίζει το ενδιαφέρον των παιδιών δημιουργώντας προκλητικές καταστάσεις που συμβάλλουν
στο μετασχηματισμό των εναλλακτικών παραστάσεων των παιδιών.
☻Προσφέρει ευκαιρίες συμμετοχής σε όλα τα παιδιά.
Πορεία δράσης
o 1) αναζήτηση της θεματικής ενότητας
o 2) σχεδιασμός της δράσης
o 3) εφαρμογή του σχεδιασμού
o 4)αξιολόγηση και διάχυση του προϊόντος
1η Φάση: Σχεδιασμός
Πως εισάγεται; Με ένα γεγονός ή μια δραστηριότητα που θα προκαλέσει το ενδιαφέρον των παιδιών. Με μια συζήτηση, παρουσίαση εικόνων, διαφανειών, βίντεο, σχετικά αντικείμενα, με μια επίσκεψη, ένα ομαδικό παιχνίδι. Τα παιδιά λένε τι γνωρίζουν ήδη για το θέμα. Προσδιορισμός των κοινών εμπειριών και γνώσεων. Μαζί με τα παιδιά, καταγράψτε τι είναι αυτό που θέλουν να ανακαλύψουν για το θέμα. Οι ερωτήσεις και οι ιδέες των παιδιών ωθούν σε δραστηριότητες, οι οποίες μπορούν να επαναλαμβάνονται με διαφορετικούς στόχους κάθε φορά και να περιλαμβάνουν συμβολικό παιχνίδι, γλωσσικές, κινητικές, εικαστικές, μουσικές δραστηριότητες, δραματοποίηση, επίσκεψη ειδικών στην τάξη κτλ. Ένας τρόπος καταγραφής είναι η εξακτίνωση ή η δημιουργία εννοιολογικού χάρτη. Ενημερώνουμε γονείς για το σχέδιο εργασίας και καλούνται να συμμετάσχουν.
Τρόποι συμμετοχής γονέων
-κατάλογος αντικειμένων που θέλετε από τους γονείς(όπως βιβλία, εικόνες ή κάτι άλλο)
-λίστα με επισκέψεις που θα πραγματοποιήσετε
-κατάλογο εμπειρογνωμόνων που πιθανόν θα καλέσετε
-τι πόροι και υλικά θα απαιτηθούν
2η Φάση: Έρευνα
Η Νηπιαγωγός συμβάλλει ενεργά παρέχοντας πηγές από όπου τα παιδιά μπορούν να συλλέξουν πληροφορίες. Οι πηγές μπορεί να είναι πρωτογενείς όπως εκπαιδευτικές επισκέψεις ή συνεντεύξεις
από ειδικούς και επιτρέπουν στα παιδιά να αλληλεπιδρούν προσωπικά με την πηγή πληροφόρησης
και δευτερογενείς όπως βιβλία και άλλο έντυπο υλικό, ταινίες, διαδίκτυο κ.ά. Τα παιδιά διατυπώνουν προτάσεις και γράφονται στο ιστόγραμμα. Η καταγραφή αποτελεί καλή ευκαιρία για επαφή των παιδιών με τον γραπτό λόγο. Επίσης μπορούν να ζωγραφίσουν τις προτάσεις τους και η νηπ/γός να γράψει την πρόταση.
3η φάση: Υλοποίηση σχεδιασμού
o Ο/η εκπαιδευτικός με βάση τις προτάσεις και το αναλυτικό πρόγραμμα προχωρεί και επιχειρεί να συνδέσει τις προτάσεις με στόχους & περιεχόμενα από μαθησιακές περιοχές.
Σημαντικό στοιχείο σε αυτή την φάση είναι η προώθηση διάφορων τρόπων αναπαράστασης των εμπειριών που βιώνουν τα παιδιά( σχέδια, μετρήσεις, μακέτες, γραφικές αναπαραστάσεις, κ.λπ.
4η Φάση: Ολοκλήρωση και Αξιολόγηση
o Η απόφαση για την ολοκλήρωση του σχεδίου εργασίας παίρνεται από κοινού τα παιδιά και τον δάσκαλο. Γίνεται μια ανασκόπηση «τι μάθαμε».
o Επιλέγετε το υλικό που θα παρουσιαστεί σε γονείς ή σε συμμαθητές.
o Ακόμη στόχος είναι να συνειδητοποιήσουν τη διαδικασία και να αξιολογήσουν τα αποτελέσματα. Να εντοπίσουν τα θετικά και τα αρνητικά σημεία, να προτείνουν διορθωτικές παρεμβάσεις
Στο Νηπιαγωγείο μπορούν να ενταχθούν κάτω από την ομπρέλα της μεθόδου project προσπάθειες όπως η Ευέλικτη Ζώνη, αλλά και η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, η Αγωγή Υγείας, ο Πολιτισμός κτλ. Είναι μια σημαντική ευκαιρία, που δίνεται στα νήπια να βρεθούν στο επίκεντρο της σχολικής δράσης και να αναλάβουν από κοινού με την Νηπ/γό την διαμόρφωση του μαθήματος.
Η βιωματική-επικοινωνιακή μάθηση(project) δεν προσφέρει στον εκπ/κό τη σιγουριά άλλων μεθόδων, αλλά δημιουργεί καταστάσεις αναζήτησης, προκαλεί συγκινήσεις, παραμερίζοντας την ανία, την πλήξη και τη ρουτίνα από τη σχολική ζωή.
Κοσμετάτου Ελένη Σχολική Σύμβουλος ΠΑ
63ης Περιφέρειας Ιονίων Νήσων__

Το πρόγραμμα Δάσος - Περιαστικό Πράσινο πραγματοποιήθηκε από παιδιά προσχολικής ηλικίας στα πλαίσια προγράμματος
Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση εντάσσεται απρόσκοπτα στην εκπαιδευτική πραγματικότητα του Νηπιαγωγείου όπου ο χρόνος δεν χωρίζεται αυστηρά σε διδακτικές ώρες και τα γνωστικά αντικείμενα δεν διαχωρίζονται. Επίσης είναι σε στενή σύνδεση και αλληλουχία οι σκοποί και οι στόχοι της ΠΕ με τους σκοπούς και τους στόχους του Αναλυτικού Προγράμματος των Νηπιαγωγείων. Στη Μελέτη Περιβάλλοντος τα παιδιά αξιοποιώντας το περιβάλλον μαθαίνουν για τον κόσμο γύρω τους. Ο/Η Νηπιαγωγός στα πλαίσια της Μελέτης Περιβάλλοντος διαμορφώνει το κατάλληλο μαθησιακό περιβάλλον, που προσφέρεται για διερευνήσεις, πειραματισμούς και ανακαλύψεις ενθαρρύνοντας την έκφραση του λόγου και προωθώντας την αλληλεγγύη, τη συνεργατικότητα και την επικοινωνία (Οδηγός Νηπιαγωγού,2006). Τα θέματα συνήθως πηγάζουν από τις εμπειρίες των παιδιών και το ευρύτερο περιβάλλον που ζουν.
Επιπροσθέτως οι νηπιαγωγοί προτιμούν θέματα που συνδέονται με το αναλυτικό πρόγραμμα του νηπιαγωγείου και έχουν μια φυσιολατρική διάσταση, στοιχεία που επιβεβαιώνονται από έρευνα (Λιαράκου, Φλογαΐτη 2006).

Από την πλευρά της η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση αποτελεί σημαντική εκπαιδευτική διαδικασία για το άνοιγμα του σχολείου στη φύση, στην κοινωνία και στη ζωή, και σπουδαία παιδαγωγική προβληματική και πρακτική όχι μόνο για τη λύση των οξυμένων περιβαλλοντικών μας προβλημάτων, αλλά και για τη μεθοδολογική της αξία στη διδακτική πράξη (Αθανασάκης Α.,2005). Η μεθοδολογία της ΠΕ είναι ίδια με τα νέα σχολικά προγράμματα, το διαθεματικό
ενιαίο πλαίσιο προγραμμάτων σπουδών και της ευέλικτης ζώνης, που προσπαθούν να ανανεώσουν και να βελτιώσουν την εκπαιδευτική πραγματικότητα. Ο ρόλος της είναι σημαντικός στο χώρο της εκπαίδευσης, καθώς σηκώνει το βάρος των καινοτομιών. Τα τελευταία χρόνια προσανατολίστηκε προς την υιοθέτηση ενός νέου εκπαιδευτικού παραδείγματος, την ολιστική-συστημική-διεπιστημονική προσέγγιση των θεμάτων και προς την ανάπτυξη δράσης (Sterling, 2001). Οι στόχοι και οι επιδιώξεις της ΠΕ στο Νηπιαγωγείο εστιάζονται στην ευαισθητοποίηση των παιδιών και στην καλλιέργεια περιβαλλοντικής συνείδησης. Στην προσχολική ηλικία, η καλλιέργεια περιβαλλοντικού ήθους καθορίζεται από δραστηριότητες οι οποίες παραπέμπουν τα νήπια σε ενέργειες θετικές για το περιβάλλον. Εδώ ο/η νηπιαγωγός πρέπει να καλλιεργήσει αυτές τις υπεύθυνες στάσεις που θα καθοδηγήσουν τα παιδιά να συνειδητοποιήσουν τα πραγματικά προβλήματα σε όλες τους τις διαστάσεις. Από έρευνες που έχουν πραγματοποιηθεί σε νηπιαγωγεία φαίνεται ότι οι νηπιαγωγοί είναι θετικές σε εκπαιδευτικές προτάσεις της ΠΕ, μόνο που εργάζονται περισσότερο προς την ευαισθητοποίηση των μικρών παιδιών και ανάπτυξη θετικών περιβαλλοντικών συμπεριφορών και πολύ λιγότερο σε δραστηριότητες επιστημονικής εμβάθυνσης αν και ο οδηγός νηπιαγωγού μιλάει για την προώθηση του επιστημονικού εγγραμματισμού (Οδηγός Νηπιαγωγού,2006).
Σήμερα με την όξυνση των περιβαλλοντικών προβλημάτων είναι πιο επιτακτική από ποτέ η αλλαγή του τρόπου ζωής και της συμπεριφοράς των πολιτών. Η διαμόρφωση στάσεων και αξιών φιλικών προς το περιβάλλον διαμορφώνονται από την παιδική ηλικία και χαρακτηρίζουν το άτομο σε όλη την ζωή του. Όταν δε παγιωθούν στάσεις και αξίες, δεν μπορούν εύκολα να αλλάξουν. Είναι σημαντική η διαμόρφωση εκπαιδευτικών παρεμβάσεων-δράσεων, για να ενσωματωθούν στη διδασκαλία τα περιβαλλοντικά ζητήματα και να επιτευχθούν οι στόχοι της ΠΕ (UNESKO,1997). Οπότε ο ρόλος του Νηπιαγωγείου είναι σημαντικός στην ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης.
Ένα υπαίθριο Μουσείο όπως ένα πάρκο αποτελεί τον ιδανικότερο χώρο και προσφέρει τον ιδανικότερο τρόπο για την οικοδόμηση της γνώσης των Φυσικών Επιστημών και την καλλιέργεια οικολογικής στάσης και φιλικής διάθεσης προς το περιβάλλον. Η προσέγγιση του θέματος που υιοθετείται είναι η Διαθεματική , η εξέταση ενός θέματος από πολλές οπτικές-επιστημονικές γωνίες και η καλλιέργεια σχετικών δεξιοτήτων, στάσεων και αξιών (Αλαχιώτης, 2002)
Όλες οι δραστηριότητες στη φύση μπορούν να εξακτινωθούν και να καλύψουν εκπ/κούς στόχους σε όλα σχεδόν τα γνωστικά αντικείμενα. Η φύση σαν θέμα αλλά και ως τόπος διεξαγωγής της εκπ/κής διαδικασίας, αναδεικνύεται ιδανικός τόπος για την εφαρμογή των νέων αντιλήψεων για τη μάθηση. Οι σύγχρονες θεωρίες για την εκπ/ση υπαγορεύουν την αξιοποίηση της φύσης στον τρισυπόστατο ρόλο της ως διδακτικού αντικειμένου, ως άξονα διδασκαλίας όλων των γνωστικών αντικειμένων και τέλος ως πεδίου ανοίγματος του σχολείου στην κοινωνία, εφόσον το περιβαλλοντικό ζήτημα αποτελεί ένα καίριο πρόβλημα σε παγκόσμιο επίπεδο, που μπορεί όμως και πρέπει να αντιμετωπιστεί σε τοπικό επίπεδο H διεξαγωγή της εκπ/κής διαδικασίας στη φύση προσφέρεται για βιωματική μάθηση.
Βασική θέση της βιωματικής διδασκαλίας είναι ένα πλέγμα διαδικασιών που έχουν ως σημείο αναφοράς βιωματικές καταστάσεις των παιδιών, δηλαδή ανάγκες, προβλήματα που πηγάζουν από την καθημερινή ζωή, εμπειρίες και ανησυχίες που δημιουργούνται μέσα στον κοινωνικό τους περίγυρο. Με βάση τις διαδικασίες αυτές προσπαθούμε να εισάγουμε τους μαθητές στον κόσμο της γνώσης, έχοντας ως σημείο αναφοράς αυτά τα βιώματα.
Η φύση είναι ο καταλληλότερος τόπος για παιχνίδι και αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα για την εφαρμογή της βιωματικής μάθησης. Η φύση γίνεται η ίδια δάσκαλος και το παιχνίδι γίνεται η φωνή της-άλλοτε επιστημονική, άλλοτε καλλιτεχνική και καμιά φορά μυστικιστική.
(JOSEPH CORNELL
Ο ΡΟΛΟΣ ΤΟΥ ΔΑΣΚΑΛΟΥ
Ο ρόλος του δασκάλου στη βιωματική μάθηση είναι να λειτουργεί ως εμψυχωτής να παρέχει ιδέες, κίνητρα, υλικό και να καθοδηγεί το παιδί να κατακτήσει την γνώση μέσα από έρευνα, παρατήρηση, καλλιτεχνική δημιουργία και άλλα βιώματα. Επίσης τα εκπ/κά προγράμματα στη φύση ενδείκνυνται για εργασία σε ομάδες.
ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ
ΚΑΙ ΦΑΣΕΙΣ
Α- Δραστηριότητες προετοιμασίας
n Ευαισθητοποίηση, επιλογή χώρου μελέτης, προσδιορισμός στόχων,
n Σχεδιασμός πορείας προγράμματος
Β- Δραστηριότητες
n Επίσκεψη στο χώρο και υιοθέτησης του χώρου
n Καταγραφή των στοιχείων ταυτότητας του χώρου
n Παρατήρηση, μετρήσεις, συνεντεύξεις, φωτογραφίες
Γ- Σύνθεση-παρουσίαση
n Συγκέντρωση και επεξεργασία υλικού
n Εξαγωγή συμπερασμάτων
n Καλλιτεχνική έκφραση
n Παρουσίαση θέματος στο σχολείο και την κοινωνία (το μουσείο της φύσης)
Δ- Δράσεις
n Έκδοση εντύπου, δημοσιοποίηση των αιτημάτων- συμπερασμάτων στα Μ.Μ.Ε.
n Προτάσεις για τη βελτίωση του χώρου μελέτης σε συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση
Ε- Αξιολόγηση
n Επίτευξη των στόχων
n Οργάνωση και συνεργασία ομάδας
n Αν υπήρξε συμβατότητα με τα ενδιαφέροντα των παιδιών
Τι πρέπει να γνωρίζω ως εκπ/κός για το θέμα :
Περιαστικό πράσινο: Τα δάση, άλση και οι καλλιέργειες που βρίσκονται κοντά σε μια πόλη.
Πριν αναφερθούμε στους στόχους θεωρούμε απαραίτητο να προσεγγίσουμε τα βασικά ζητήματα που καθορίζουν την δομή και την λειτουργία του περιβάλλοντος. Τα δάση δεν είναι απλά δέντρα τοποθετημένα κοντά - κοντά, αλλά οικοσυστήματα όπου ζουν σε αρμονική συμβίωση με τα δέντρα ,εκατοντάδες μικρότερα φυτά, καθώς και μικρά ή μεγάλα ζώα. (Τα δάση των χαμηλών περιοχών, Γιώργου Σφήκα, εκδόσεις Πατάκη, 1996, σελ. 9)
Το δασικό οικοσύστημα αποτελείται από δυο τμήματα, ένα βιοτικό (φυτά, ζώα, μικρόβια κ.α.) και ένα αβιοτικό ( κλίμα, έδαφος, πετρώματα κλπ ) που απαντούν σε μια περιοχή.
Γενικοί στόχοι προγράμματος
n Να καλλιεργήσουμε την ευαισθησία τους απέναντι στη φύση, ενώ παράλληλα να οξύνουμε την αντίληψη τους.
n Να διευρύνουν τις γνώσεις τους για την χρησιμότητα του πρασίνου στην εξυγίανση της ατμόσφαιρας και τον περιορισμό της μόλυνσης στις πόλεις. Τα δέντρα και το πράσινο προσφέρουν δυνατότητες βελτίωσης στις σύγχρονες πόλεις και βελτιώνουν το τοπικό μικροκλίμα σε σχέση με τους θορύβους και την ατμοσφαιρική ρύπανση
Οι ειδικότεροι στόχοι προσδιορίζονται από τις πτυχές ανάλυσης-εξακτίνωσης του θέματος.
n Μερικοί ειδικοί στόχοι είναι:
n Να πλουτίσουν το λεξιλόγιο τους, μαθαίνοντας πως ονομάζονται τα διάφορα είδη χλωρίδας και πανίδας.
n Να τα αναγνωρίζουν και να τα κατηγοριοποιούν με βάση τα εξωτερικά τους
χαρακτηριστικά.
n Να ψυχαγωγηθούν με παιχνίδια, τραγούδια, ιστορίες και παραμύθια.
n Να γνωρίσουν την πατρίδα μας, βλέποντας στο χάρτη δασωμένες περιοχές
n Να γνωρίσουν τις αλλαγές που συντελούνται στη φύση κατά την διαδοχή των εποχών όπου φύλλωση, άνθιση, καρποί, φυλλόπτωση βοηθούν στη συναίσθηση του χρόνου και της εποχικότητας. Καθώς επίσης ότι προσφέρουν στον άνθρωπο την αίσθηση της ανανέωσης και της ζωής μέσα από την παρακολούθηση των βιολογικών εναλλαγών του πρασίνου.
n Να γνωρίσουν και να κατανοήσουν το περιβάλλον τους. Τα πάρκα χρησιμεύουν για τον προσανατολισμό στην ίδια την πόλη. Μπορεί να μεταφέρουν κάποια αίσθηση του ευρύτερου φυσικού τοπίου και της φύσης.
ΚΡΙΤΗΡΙΑ ΕΠΙΛΟΓΗΣ ΘΕΜΑΤΟΣ ΚΑΙ ΑΦΟΡΜΗ
Τα θέματα που έχουν σχέση με το άμεσο περιβάλλον των μαθητών πλεονεκτούν, δίνοντας τη δυνατότητα της εύκολης πρόσβασης στο χώρο έρευνας, για άντληση πληροφοριών από το περιβάλλον που ζουν (Φλογαΐτη Ε, 1993).
Το θέμα επιλέχθηκε γιατί τα δέντρα που ήταν στην αυλή του νηπιαγωγείου, είχαν απασχολήσει από τις πρώτες μέρες τα παιδιά, ήταν κοντινό στα ενδιαφέροντα των παιδιών και σαν θέμα μπορεί να επεκταθεί σε πολλά υποθέματα (φυτά – έντομα – πουλιά – έδαφος – ήλιος – καιρός κλπ.) που δίνουν την δυνατότητα σύνδεσης με όλα τα γνωστικά πεδία. Επίσης σε αυτή την ηλικία η ευαισθητοποίηση προς το περιβάλλον πρέπει να ξεκινά από τα πολύ κοντινά θέματα του άμεσου περιβάλλοντος που όμως αναδεικνύουν τα παγκοσμιοποιημένα προβλήματα.
Σε συζήτηση με όλη την ομάδα εξέφρασαν την επιθυμία να ασχοληθούν πιο συστηματικά, να γνωρίσουν τα δέντρα, και να λύσουν κάποιες απορίες τους. Στόχος μας ήταν να αναδείξουμε τις σχετικές εμπειρίες των παιδιών, οι οποίες θα ήταν τα εργαλεία για να οδηγηθούν στην αυθόρμητη εμπλοκή τους, με την διαδικασία του προγράμματος. Καταγράφουμε τις ιδέες των παιδιών και προχωρούμε στην εξακτίνωση του θέματος (γλώσσα-προφορική επικοινωνία)
Ένα ιστόγραμμα με θέμα : «τα δέντρα»
Οι ιδέες των παιδιών ομαδοποιούνται και καταγράφονται με τη μορφή ενός ήλιου. Η καταγραφή των προτάσεων γίνεται στις απολήξεις των αχτίδων του ήλιου. Η κάθε πρόταση, πέρα από τη γραπτή διατύπωσή της, συμπληρώνεται με μια χαρακτηριστική ζωγραφιά, ώστε να είναι αναγνωρίσιμη.
Προτάσεις ομάδας
n Να επισκεφθούμε το δάσος (φυσικό περιβάλλον & αλληλεπίδραση )
n Να παίξουμε παιγνίδια στο δάσος (Μελέτη περιβάλλοντος-φυσική αγωγή)
n Να μιλήσουμε για την χρησιμότητα του δάσους και τους κινδύνους που το απειλούν (
ανθρωπογενές περιβάλλον )
n Να μάθουμε για το δάσος ( γλώσσα και μελέτη περιβάλλοντος)
n Να ζωγραφίσουμε το δάσος και να δούμε πίνακες ζωγραφικής με θέμα το δάσος(εικαστικά)
n Να πούμε ιστορίες για μαγεμένα δάση (γλώσσα)
n Να γνωρίσουμε ότι ζει στο δάσος (φυσικό περιβάλλον)
n Να πάρουμε την φωτογραφική μηχανή να βγάλουμε φωτογραφίες
n (ανθρωπογενές περιβάλλον)
n Να δούμε εικόνες στον υπολογιστή για δάση (παιδί και
n πληροφορική )
n Να μάθουμε ποιήματα και τραγούδια για το δάσος
Ακολουθεί η υλοποίηση των προτάσεων και ο χωρισμός σε ομάδες. Η κάθε ομάδα αναλαμβάνει δραστηριότητες. Ορίζουμε την μεθοδολογία με την οποία θα εκπονηθεί το πρόγραμμα και το περιβάλλον στο οποίο θα διεξαχθούν οι δραστηριότητες.
Για τον σχεδιασμό των δραστηριοτήτων λαμβάνουμε υπόψη τις προηγούμενες γνώσεις και εμπειρίες που έχουν τα παιδιά για το θέμα και τις ανάγκες τους.
Οι δραστηριότητες πρέπει να συνδέονται με τις φυσικές επιστήμες, το φυσικό περιβάλλον, τη γλώσσα, τα μαθηματικά, τα εικαστικά και την τεχνολογία.
ΜΕΘΟΔΟΙ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ
Οι μέθοδοι που χρησιμοποιήθηκαν για την επίτευξη των στόχων ήταν:
·Η μέθοδος Project, η οποία μπορεί να συνδυάσει τα γνωστικά με τα συναισθηματικά στοιχεία, να δημιουργήσει βιωματικές σχέσεις ανάμεσα στους μαθητές, ανάμεσα σε αυτούς και στα προβλήματα, και να δράσει καταλυτικά, έτσι ώστε οι μαθητές να αναπτύσσουν σωστή περιβαλλοντική συμπεριφορά. Αυτά πραγματοποιούνται από προγραμματισμένες ενέργειες αλλά και αυθόρμητες, που απορρέουν από τις καθημερινές δραστηριότητες των μαθητών (Helm & Katz, 2002).
·Συλλογή πληροφοριών στο Διαδίκτυο, οικογενειακό περιβάλλον και στην παιδική βιβλιοθήκη του δήμου.
·Μελέτη πεδίου στην αυλή και σε γειτονικό πάρκο.
·Ανακαλυπτικές μέθοδοι στον περιβάλλοντα χώρο της αυλής (παρατήρηση και επιτόπια έρευνα, καταγραφή και ταξινόμηση).
·Εργασίες ομαδικές και ατομικές είτε στην αίθουσα είτε στην αυλή με γραπτά κείμενα, ποιήματα, συνθήματα, εικαστική έκφραση με ζωγραφιές, παζλ, αφίσες, κολλάζ που εντάσσονται στις επιμέρους μαθησιακές περιοχές.
·Καταγραφή των κυριότερων φάσεων του προγράμματος σε ημερολόγιο δραστηριοτήτων, φωτογραφική μηχανή και βιντεοκάμερα.
·Βιωματικές μέθοδοι όπως ασκήσεις, παιδαγωγικά παιχνίδια, παιχνίδια ρόλων και θεατρική έκφραση με δραματοποίηση.
·Ομαδικές δράσεις δημόσιας πληροφόρησης(δημιουργία αφίσας με θέμα το περιβάλλον, έντυπα)
ΔΙΑΘΕΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ - ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ
Δραστηριότητα: Να επισκεφθούμε το πάρκο
n Προετοιμασία της επίσκεψης (γλώσσα) Τι θα πάρουμε μαζί μας, τι θα παρατηρήσουμε, τι θα συλλέξουμε και οι κανόνες συμπεριφοράς.
n Πραγματοποίηση της επίσκεψης ( φυσικό περιβάλλον & αλληλεπίδραση)
n Προκαλούμε το ενδιαφέρον των παιδιών, κάνοντας ερωτήσεις και επισημαίνοντας
ενδιαφέρουσες εικόνες και ήχους. Πολλά παιδιά δεν έχουν εμπειρίες από την φύση, είναι μια ευκαιρία να τους εμφυσήσουμε την παρατηρητικότητα.
n Τους επισημαίνουμε το πόσο ενδιαφέρουσες είναι οι ανακαλύψεις τους και τα
ενθαρρύνουμε να εξερευνούν το φυσικό άμεσο περιβάλλον.
Εξοπλισμός που θα πάρουμε μαζί μας(ενδεικτικός)
n Κιάλια, γιατί ο χειμώνας είναι ιδανική εποχή, για να αρχίσεις να παρατηρείς τα πουλιά.
Είναι ευκολότερο να τα διακρίνεις μέσα στα γυμνά δέντρα.
n Μεγεθυντικούς φακούς για εργαστηριακή παρατήρηση και μεγεθυντικούς φακούς για υπαίθρια χρήση. Ο μεγεθυντικός φακός θα μας βοηθήσει να δούμε καλύτερα τα φύλλα, τη λεία επιφάνεια των φύλλων πιο σκούρου χρώματος και την κάτω επιφάνεια του φύλλου, το κεντρικό
νεύρο και το δίκτυο των νεύρων σε όλο το έλασμα του φύλου. Επίσης προσφέρονται για παρατήρηση μικρών ζώων και εντόμων.
n Χρώματα και μολύβια για να ζωγραφίσουμε τα «πορτραίτα» των δέντρων.
n Όλα τα δέντρα φαίνονται τα ίδια, όμως ένα βιβλίο-οδηγός θα μας δώσει πληροφορίες για τα διακριτικά χαρακτηριστικά των διαφόρων δέντρων και τα ονόματα τους.
n Βιβλίο-οδηγό ζώων.
n Πλαστικές σακούλες διάφανες για συλλογές φύλλων, φυλλάδας, σπερμάτων, κομμάτια φλοιού κ.α.
n Μαντήλια για τα παιχνίδια που θα παίξουμε.
n Χάρτινες σακούλες για το παιχνίδι ,ας γίνουμε ερευνητές.
n Φίλτρα καφέ για τη δραστηριότητα, ο Μικρόκοσμος της φυλλάδας και γυάλινα βαζάκια από κονσέρβες
n Ένα στηθοσκόπιο για τη δραστηριότητα ακούστε το παλμό του δέντρου ( Την Άνοιξη είναι η καλύτερη εποχή )
n Μπλοκάκια για σημειώσεις και καταγραφές.
n Mια φωτογραφική μηχανή και ένα κασετόφωνο για να καταγράψουμε ήχους και να τους ακούσουμε μετά στην τάξη.
Χώρος παρατήρησης και επισκέψεις
Ίσως να χρειαστούν 4-5 επισκέψεις κατά την διάρκεια του σχολικού έτους. Από την πρώτη επίσκεψη, τα παιδιά οριοθετούν το χώρο και προσδιορίζουν σταθερά σημεία αναφοράς που μπορούν να καταγράψουν ή να ζωγραφίσουν. Άλλοτε ένα τυχαίο συμβάν (π. χ. ένα ζώο, ένα πουλί) μπορεί να τους αποσπάσει την προσοχή ,αλλά όμως αν αξιοποιηθεί σωστά, η ουσία του θέματος δεν αλλάζει, γίνεται πολυποίκιλη. Εξάλλου το θέμα της οικολογίας εστιάζει στις σχέσεις των οργανισμών μεταξύ τους και με τον βιότοπο τους. Όλα αυτά αποτελούν κρίκους αλληλένδετους και από όπου και να ξεκινήσεις στο ίδιο αρχικό στόχο καταλήγεις.
Πολυαισθητηριακή γνώση κάτι που δεν ξεχνώ!
Στο δάσος να τους δώσουμε τη δυνατότητα να αποκτήσουν εμπειρίες που ξυπνούν την πολυαισθητηριακή γνώση και προάγουν την ευαισθησία στο εκφραστικό νόημα και τη σύμφραση. Οι πολυαισθητηριακοί συνειρμοί αναπτύσσονται με τη μετατόπιση από τη μια αίσθηση στη άλλη κατά τη διαδικασία σύλληψης ενός συμβάντος ή ενός αντικειμένου, πρώτα διαμέσου της οράσεως, κατόπιν της αφής, ακοής κ.ο.κ.
Παιχνίδια και δράσεις στο πεδίο
1) Μόλις σταματήσω να παίζω το ταμπουρίνο, τρέξτε να αγκαλιάσετε ένα δέντρο
2) Περίπατος με κλειστά μάτια
Είναι ένα παιχνίδι συνεργασίας, συγκέντρωσης, εμπιστοσύνης και εξερεύνησης των αισθήσεων. Σχηματίζουμε ζευγάρια παιδιών. Κάθε ζευγάρι αποφασίζει ποιος θα γίνει πρώτος αρχηγός και ποιανού τα μάτια θα δεθούν πρώτα. Τους λέμε ότι θα οδηγήσουν το ζευγάρι τους σε μια διαδρομή. Το παιδί με τα δεμένα μάτια προσπαθεί με την αφή, την όσφρηση και την ακοή να προσδιορίσει χαρακτηριστικά του περίγυρου. Με κλειστά μάτια νιώθει ανασφάλεια, εξάρτηση
από τον βοηθό του , την ύπαρξη ενός ολόκληρου κόσμου ανεξάρτητα από τον εαυτό του, απέναντι στον οποίο εκείνες ειδικά τις στιγμές δεν νιώθει καμιά δεδομένη κυριαρχία. Μπορούν να κάνουν στάσεις σε ενδιαφέροντα σημεία. Όσο μεγαλύτερη ποικιλία υπάρχει στη διαδρομή
τόσο το καλύτερο. Όταν νομίζουν ότι τέλειωσε η διαδρομή βγάζουν τα μαντήλια. Τα παιδιά τώρα πρέπει να βρουν το δρόμο προς τα πίσω μόνα τους.
3) Να ακούσουμε ήχους ( μελέτη περιβάλλοντος )
Ξαπλώνουν τα παιδιά στο έδαφος ανάσκελα. Να σηκώσουν τα χέρια ψηλά σε κλειστές γροθιές.
Κάθε φορά που ακούμε έναν καινούργιο ήχο ανοίγουμε ένα δάκτυλο. Ποιος τώρα έχει την καλύτερη ακοή; Έτσι προκαλούμε την προσοχή των παιδιών στους φυσικούς ήχους. Τα ρωτάμε
αν μπορούν να μετρήσουν μέχρι το 10, χωρίς να ακούσουν κανένα κελάηδημα, πράγμα αδύνατο.
Να παρατηρήσουν τα δέντρα πως λυγίζουν τα κλαδιά τους στο φύσημα του ανέμου,να ακούσουν
τα πουλιά που κελαηδούν, να μυρίσουν τον αέρα, να ακουμπήσουν ένα φύλλο πάνω στο στήθος
τους και να πάρουν βαθιές ανάσες.
4) Γινόμαστε δέντρα
Οι συνειρμοί μπορούν επίσης να αναπτυχθούν όταν η πληροφόρηση από μια αίσθηση-
διαμορφώνεται με άλλο αισθητηριακό τρόπο ( λ.χ. ακοή-σωματική κίνηση ) Τα παιδιά βλέπουν
ένα δέντρο, βάλτε τα να «γίνουν» αυτό το δέντρο. Μια ενδεικτική αφήγηση : «Κλείστε τα μάτια
σας και μυρίστε το φλοιό και τα φύλλα του δέντρου. Έτσι θα νιώσετε το σημείο όπου ενώνονται
τα κλαδιά με τα λεπτά κλωνάρια. Προσέξτε πόσο απαλά κινούνται τα φύλλα. Μπορείτε τώρα να
κινήσετε τα δάκτυλα και τα χέρια σας σαν να ήταν τα φύλλα του δέντρου; Μπορείτε να δείξετε
με το σώμα σας πόσο δυνατός είναι ο κορμός του δέντρου; Ή πώς πάνε οι ρίζες προς τα κάτω; Ή
πώς απλώνονται τα κλαδιά προς τα έξω; Κλείστε τα μάτια σας και πείτε ότι είστε πραγματικά
αυτό το δέντρο»
Μετά από μια εμπειρία, όπως αυτή που μόλις περιγράψαμε, μπορούμε να βάλουμε τα παιδιά
να ακούσουν ποιήματα που προσωποποιούν δέντρα ή να προγραμματίσουν μουσική που να
αναφέρεται στα δέντρα ή αναπαριστά δάση. Τα παιδιά μπορούν να γράψουν τα δικά τους
ποιήματα, ήχους και χορούς για να εκφράσουν τις ψυχικές καταστάσεις και τα συναισθήματα
των τρυφερών δέντρων, των γέρικων και σοφών δέντρων κτλ. Αυτές οι δραστηριότητες
καλλιεργούν μια ενσυναισθητική σχέση με τα δέντρα και όλες βοηθούν τα παιδιά να έχουν
λόγους να κοιτάζουν τα δέντρα, να τα φροντίζουν, αλλά και να μαθαίνουν περισσότερα
πράγματα για αυτά.
5) Ας γίνουμε Μικροί Ερευνητές (Μελέτη περιβάλλοντος-μαθηματικά )ατομική και
ομαδική
Σκοπός της δραστηριότητας αυτής είναι να μάθει να εντοπίζει διάφορα αντικείμενα στην
φύση. Φτιάχνουμε ένα κατάλογο που θα ζητά από το παιδί να σκεφθεί, να παρατηρήσει, και να
μετρήσει. Ο κατάλογος περιέχει πράγματα που θα μπορούσαν να βρουν τα παιδιά στην
συγκεκριμένη περιοχή.
Αυτά είναι ζωγραφισμένα πάνω στο κατάλογο και εμείς επεξηγούμε στα παιδιά ,ότι δεν είναι
κατανοητό. Μαζί με τον κατάλογο τους δίνουμε και μια χάρτινη σακούλα για να τα τοποθετούν
μέσα.
Ο ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΤΟΥ ΕΡΕΥΝΗΤΗ
n 6 ΦΥΛΛΑ ΠΡΑΣΙΝΑ …………………………………………………………..……
n 7 ΦΥΛΛΑ ΚΙΤΡΙΝΑ ……………………………………………………..…………
n 3 ΠΕΤΡΕΣ …………………………………………………………
n 1 ΣΑΛΙΓΚΑΡΙ ……………………………..……………………………….………
n 8 ΞΥΛΑΚΙΑ …………………………………………………………
n 1 ΦΤΕΡΟ …………………………………………………………
n 2 ΣΠΟΡΑΚΙΑ ……………………………………………………………………….
n 5 ΦΥΛΛΑ ΣΕ ΣΧΗΜΑ
ΚΑΡΔΙΑΣ………………………………………………………………………
1 ΛΟΥΛΟΥΔΙ
6) Ο μικρόκοσμος της φυλλάδας- ( Μελέτη περιβάλλοντος)
Όταν πέσει ένα φύλλο προστίθενται στη φυλλάδα- το πάνω στρώμα του εδάφους, που
αποτελείται από ολόκληρα φύλλα και από κομμάτια τους. Καθώς το φύλλο θάβεται από άλλα
φύλλα αρχίζει να σαπίζει .Εκεί ζουν πάρα πολλά μικρά ζώα και αμέτρητοι μικροσκοπικοί
οργανισμοί. Για να έχουμε την δυνατότητα της παρατήρησης θα μαζέψουμε ξερά φύλλα και
χόρτα από την φυλλάδα και φυτικό λίπασμα. Θα τα τοποθετήσουμε σε ένα χάρτινο χωνί (φίλτρο
καφέ). Πρέπει να κάνουμε γρήγορα γιατί κάποια μικρά ζώα μπορεί να ξεφύγουν. Τοποθετούμε
το χωνί σε ένα άδειο κουτί κονσέρβας και το αφήνουμε στον ήλιο. Επειδή όλοι οι κάτοικοι των
ξερών χόρτων απεχθάνονται το φως, τρέπονται σε φυγή και πέφτουν μέσα στο κουτί. Έτσι θα
ανακαλύψουμε τον κρυμμένο κόσμο της φυλλάδας, τα ζώα που τρέφονται από τα ξερά φύλλα.
Τα παιδιά θα τους παρατηρήσουν με τους μεγεθυντικούς φακούς. Θα τους καταγράψουν στα
μπλοκάκια τους ζωγραφίζοντας τους. Θα μάθουμε πως λέγονται από το βιβλίο οδηγό που θα
έχουμε μαζί μας (ξυλόψειρες, μυριάποδα, σαλιγκάρι, σκαθάρια του εδάφους, μυρμήγκια,
γαιοσκώληκες κ. ά. ) και θα γράψουμε το όνομα τους.
7) Παίζουμε με τα φύλλα (φυσικό περιβάλλον-φυσική αγωγή-γλώσσα)
n Μαζεύουν τα παιδιά φύλλα και τα κάνουν ένα σωρό. Καθόμαστε σε κύκλο που στο κέντρο
του είναι ο σωρός. Σηκώνεται ένα-ένα παιδί παίρνει από ένα φύλλο και:
n Το χαϊδεύει γιατί είναι δικό του, το παρατηρεί
n Το ταξιδεύει στο σώμα του
n Κινείται κουβαλώντας το σε διαφορετικά μέρη του σώματος του
n ( ώμος, κεφάλι, πλάτη, πόδι, αγκώνας ) Κρατώντας το φύλλο γυρίζουν στη θέση τους.
n Έπειτα, καλούμε τα παιδιά να πλησιάσουν το δικό τους γνώριμο πια φύλλο στο αυτί τους
για να το ακούσουν να τους διηγείται το ταξίδι που έκανε, μέχρι να φτάσει στα δικά τους χέρια.
Μετά κάθε παιδί διηγείται στην ομάδα το ταξίδι του δικού του φύλλου.
n Τέλος προτείνουμε ένα πρωτότυπο τρόπο για να κρατήσουμε για πάντα το αποτύπωμα του
φύλλου μας.
8) Μοντέλα δέντρων
Μιμήσου τα δέντρα-δραματική τέχνη
Το σχήμα ενός κυπαρισσιού που έχει μυτερή κορυφή δεν είναι ίδιο με της βελανιδιάς που έχει
πλατιά κορυφή. Μιμούμαστε δέντρα και βάζουμε τους φίλους μας να μαντέψουν το δέντρο.
Μπορούμε να παίξουμε πολλά παιχνίδια ρόλων με θέμα το δέντρα λ.χ. με τα όργανα ενός
φυτού για να δουν συνθετικά τη φυσιολογική του λειτουργία μέσα από μία βιωματική
προσέγγιση. Κάποια παιδιά είναι οι ρίζες, κάποια ο κορμός, κάποια τα κλαδιά, τα φύλλα, οι
καρποί κλπ. Μπορεί να γίνει ολόκληρη κουβέντα για το ρόλο του καθενός και την σχέση τους με
τους άλλους.
9) Ακούστε το παλμό του δέντρου
Η καλύτερη εποχή για να ακούσετε τον παλμό των δέντρων είναι η Άνοιξη. Τότε, τα δέντρα
στέλνουν ορμητικά τους χυμούς προς τα κλαδιά τους για να μεγαλώσουν. Διαλέξτε ένα δέντρο
με λεπτή φλούδα και διάμετρο τουλάχιστον 38 εκατοστά. Τα φυλλοβόλα προσφέρονται
καλύτερα από τα κωνοφόρα και φυσικά κάποια δέντρα έχουν δυνατότερο παλμό από κάποια
άλλα. Πιέστε το στηθοσκόπιο πάνω στο δέντρο και κρατήστε το όσο γίνεται σταθερά για να μην
ακούτε άλλους ανεπιθύμητους θορύβους. Δοκιμάστε σε διάφορα σημεία του κορμού μέχρι να
βρείτε το πιο κατάλληλο για να ακούσετε.
10) Παίρνουμε Συνέντευξη από ένα δέντρο: (γλώσσα -μαθηματικά)
n Τι ερωτήσεις θα μπορούσαμε να κάνουμε σε ένα δέντρο; Μπαίνει σαν ερώτηση προς
προβληματισμό στα παιδιά στο χώρο του δάσους.
n Υποθετικές ερωτήσεις .Να ρωτήσουμε πως το λένε ; Τι νομίζετε ,έχει όνομα;
n Πόσων χρονών είναι; Πόση περίμετρο έχει; Πώς να την μετρήσουμε; Πόσο ψηλό είναι;
Πως είναι ο κορμός, τα φύλλα και οι ρίζες του; Υπάρχουν ζωάκια που κατοικούν πάνω του; Έχει
άλλα δέντρα εκεί τριγύρω συντροφιά; Ποιοι είναι οι φίλοι του; Έχει εχθρούς;
11) Ο φλοιός των δέντρων και το αποτύπωμα τους - (εικαστικά)
n Παίρνουμε αποτυπώματα του φλοιού από μικρά και μεγάλα δέντρα. Τοποθετούμε ένα
μεγάλο κομμάτι ανθεκτικό χαρτί στον κορμό του δέντρου.
n Ύστερα με κέρινο κραγιόνι τρίβουμε ελαφρά την επιφάνεια του χαρτιού και έτσι τα
υπερυψωμένα μέρη του φλοιού αφήνουν σημάδι στο χαρτί. Έτσι μπορούμε να κάνουμε ένα
αρχείο για τα δέντρα που είναι γύρω μας. Να συγκεντρώσουμε διαφορετικά αποτυπώματα από
μικρά και μεγάλα δέντρα.
n Να τα χρησιμοποιήσουμε για να στείλουμε ευχετήριες κάρτες ή ως αφίσες για τον τοίχο.
12) Χρώματα της Φύσης: Να δούμε Χρώματα ( μελέτη περιβάλλοντος )
Τα ρωτάμε πόσα διαφορετικά χρώματα ή αποχρώσεις μπορούν να δουν από το σημείο που
βρίσκονται, χωρίς να αλλάξουν θέση. Μπορούν, επίσης, να κάνουν τα χέρια τους σαν κιάλια και
να μετρήσουν τα χρώματα που βλέπουν
13) Να δούμε τα πουλιά ( μελέτη περιβάλλοντος )
Στο δάσος υπάρχουν πολλά πουλιά. Τραγούδια και κραυγές δηλώνουν την παρουσία τους. Ο
χειμώνας είναι ιδανική εποχή για να αρχίσεις να παρατηρείς τα πουλιά. Τότε υπάρχουν λιγότερα
από το καλοκαίρι κι είναι ευκολότερο να τα διακρίνεις μέσα στα γυμνά δέντρα. Με τα κιάλια
έχεις την δυνατότητα να διακρίνεις το χρώμα και τα σχέδια των φτερών, το σχήμα της ουράς και
το ράμφος. Δίνουμε οδηγίες στα παιδιά να αποφεύγουν τις απότομες κινήσεις και να είναι
διακριτικοί, γιατί τα πουλιά τρομάζουν εύκολα.
14) Μορφή των δέντρων & εποχές - (φυσικό περιβάλλον)
n Το χειμώνα παρατηρούμε τα δέντρα που έχουν χάσει τα φύλλα τους. Το φως, τους έχει
αλλάξει την ίδια τους τη μορφή. Τα κλαδιά στις άκρες τους στρέφονται προς τα πάνω, προς τον
ήλιο. Για να το καταλάβουμε ακουμπάμε την πλάτη στον κορμό ενός ψηλού δέντρου και
σηκώνουμε το κεφάλι προς τα πάνω. Έτσι βλέπουμε καλύτερα πως διακλαδίζονται τα κλαδιά
του. ανακαλύπτουμε ότι μας βλέπει ο ήλιος γιατί δεν υπάρχουν τα φύλλα. Την Άνοιξη ή το
Καλοκαίρι που θα ξανάλθουμε να σταθούμε στο ίδιο δέντρο και να προσπαθήσουμε να
θυμηθούμε πως ήταν τον Χειμώνα χωρίς τα φύλλα και πως τώρα με τα φύλλα. Το δέντρο
αλλάζει ρούχα.
n Και τα δέντρα ντύνονται και γδύνονται ανάλογα με τις εποχές, αλλά αντίθετα με μας. Το
δέντρο σκεπάζεται με φύλλα και λουλούδια την Άνοιξη.
n Το Καλοκαίρι τα ρούχα του είναι πιο πλούσια σε φύλλα και καρπούς. Το Φθινόπωρο χάνει,
ένα-ένα τα φύλλα του. Φωτογραφίζουμε τα δέντρα στις διάφορες εποχές του χρόνου Τα παιδιά
βλέποντας τις φωτογραφίες αναγνωρίζουν τις αλλαγές στα δέντρα και τις τοποθετούν σε σειρά
χρονική ανάλογα με την κυκλική ακολουθία των εποχών.
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ
1) Το κουτί των θησαυρών (φυσικό &ανθρωπογενές περιβάλλον)
Σε ένα μικρό μπαουλάκι που τα παιδιά μπορούν να το ανοίξουν και να το εξετάσουν χωρίς την
επίβλεψη μας η νηπιαγωγός κατά διαστήματα τοποθετεί συλλογές ή υλικό οργανωμένο πάνω σε
ένα θέμα στην περίπτωση μας για τα δέντρα. Τα αντικείμενα αυτά αποβλέπουν στο να
προκαλέσουν την περιέργεια των παιδιών και να τα ενθαρρύνουν να ανακαλύψουν σχέσεις
ανάμεσα στα διάφορα ετερόκλητα αντικείμενα. Έτσι ένα τέτοιο κουτί μπορεί να περιέχει:
-8 αντίγραφα ζωγραφικών πινάκων που έχουν θέμα τα δέντρα
-3 σαλιγκάρια μικρό-μεσαίο-μεγάλο μέγεθος ίσως και σε διαφορετικές αποχρώσεις.
-1σφραγισμένο βάζο με ξεραμένα βρύα (μούσκλια)
-2 αντίγραφα γλυπτών(δέντρα ή κάτι σχετικό με το δάσος π.χ. μια χελώνα, ένα σκίουρο)
-4 έργα χαρακτικά αναλόγου θεματολογίας
- φωτογραφίες από δάση
-3 πέτρες σε διάφορα μεγέθη και χρώματα
-1 λεύκωμα με ξερά φύλλα
-ένα πιατάκι με θέμα ζωγραφισμένο από το δάσος ή κάποιο άλλο αντικείμενο καθημερινής
χρήσης.
-1 κασέτα με ήχους του δάσους.
-1 ταινία για το θέμα μας «Ο Μικρόκοσμος » των Γάλλων Κλοντ Νουριντζανί & Μαρί Περεντού
1996
Κάποια από αυτά τα αντικείμενα μπορούν να αποτελέσουν ιδέες για να διηγηθούμε μια
«ιστορία» Τα παιδιά γοητεύονται από πράγματα και γεγονότα που απέχουν από τις δικές τους
εμπειρίες και χαίρονται να ακούν τις εξηγήσεις για την προέλευση και το συμβολισμό των έργων
τέχνης. Τα παιδιά μπορούν να στοχαστούν πάνω σε μια συζήτηση, σε μια « ιστορία » που
αναφέρεται στην τέχνη και να χαρακτηρίσουν τι σκεφτόμαστε και τι αισθανόμαστε για το έργο
που μιλάμε.
2) Κάρτες για ευαισθητοποίηση γονέων(γλώσσα-εικαστικά)
Κάρτες που έφτιαχναν τα παιδιά στο σχολείο με σκοπό να μεταφέρουν σημαντικά μηνύματα
σχετικά με την εξέλιξη του προγράμματος στους γονείς και στο σπίτι( 3 κάρτες σε όλη την
διάρκεια του προγράμματος)
Μερικά από τα μηνύματα…
n Σε κάθε πόλη θα έπρεπε να υπάρχουν δέντρα παρτέρια ,κήποι….Και όχι μόνο επειδή είναι
όμορφο να παίζει κανείς στο χορτάρι ,ανάμεσα στα λουλούδια και στα φυτά .
n Χρειαζόμαστε τα δέντρα για να πλουτίζουμε τον αέρα με οξυγόνο .
n Χωρίς δέντρα η πόλη είναι σαν έναν άνθρωπο χωρίς πνευμόνια :δεν μπορεί να αναπνεύσει
3) Ένα δάσος : χρησιμοποιώντας τους παλιούς μας μαρκαδόρους(εικαστικά)
4) Δέντρα-φύλλα & Μαθηματικά
n Θα ομαδοποιήσουμε την συλλογή των φύλλων από το δάσος. Ποιες ταξινομήσεις μπορούμε
να πραγματοποιήσουμε; Υπάρχουν φύλλα μικρά και φύλλα μεγάλα.
n Υπάρχουν φύλλα με διαφορετικό σχήμα. ( στρογγυλά, καρδιόσχημα, λογχοειδή,
βελονοειδή, πριονωτά, σε σχήμα παλάμης )
n Υπάρχουν φύλλα σε διαφορετική κατάσταση: ξερά-χλωρά
n Υπάρχουν φύλλα με διαφορετικό χρώμα
n Βρίσκουμε συμμετρίες ως προς άξονα στα φύλλα και το χρησιμοποιούμε στις ζωγραφιές
μας.
n Κάναμε σειροθέτηση με εικόνες δέντρων από το χαμηλό στο ψηλό και αντίστροφα.
n Κάναμε συγκρίσεις στα δέντρα του πάρκου και της αυλής του σχολείου μας ως προς το
ύψος ( ψηλά-χαμηλά ) και ως προς την περίμετρο και την σχέση με την ηλικία.
Πραγματοποιήσαμε μετρήσεις με κλωστή και μέτρο για επιβεβαίωση των υποθέσεων που
κάναμε.
5) Τα μέρη του δέντρου ( γλώσσα-γραφή-ανάγνωση )
Ο/Η νηπιαγωγός φτιάχνει πίνακα αναφοράς για τα μέρη του δέντρου
(ρίζα-κορμός-κλαδιά-φύλλα) Δίπλα υπάρχουν οι αντίστοιχες λέξεις. Στα παιδιά δίνουμε
καρτέλες κινητές με τις ίδιες λέξεις. Αναζητούν το νόημα της λέξης συγκρίνοντας την με τις
λέξεις του πίνακα αναφοράς. Σε άλλη παρεμφερή εργασία ζωγράφισαν ένα δικό τους δέντρο και
έγραψαν τις λέξεις που αντιστοιχούν στα μέρη του δέντρου.
6) Ανάπτυξη δέντρων και φυτών-παράγοντες ανάπτυξης ( Φυσικό περιβάλλον )
Ανακαλύψαμε πως όλα δημιουργούνται από τους σπόρους. Φυτέψαμε σπόρους, τους
παρατηρήσαμε και ζωγραφίσαμε την ανάπτυξή τους σε τρία στάδια ανάπτυξης. Κάποιοι δεν
αναπτύχθηκαν και γιατί; Μερικά δεν τα ποτίσαμε, άλλο δεν του βάλαμε χώμα και ένα το
κρύψαμε στο ντουλάπι. Έτσι καταλάβαμε ποιοι είναι οι παράγοντες ανάπτυξης. (έδαφος-ήλιος-
νερό).
7) Χάρτης της Ελλάδος γεωφυσικός (μελέτη περιβάλλοντος)
Βλέπουμε στο χάρτη της Ελλάδας τις δασωμένες περιοχές που είναι με χρώμα πράσινο. Έτσι
μαθαίνουν να διαβάζουν απλά σύμβολα και χάρτες (ανθρωπογενές περιβάλλον
&αλληλεπίδραση)
8) Ομαδικό κολλάζ (εικαστικά-δραματική τέχνη)
Τα παιδιά μαζεύουν από το έδαφος ξυλάκια, φύλλα, πετρούλες και ότι άλλο επιλέξουν και τα
μεταφέρουμε στην τάξη. Απλώνουμε στο πάτωμα χαρτί μέτρου. Τα παιδιά κάθονται γύρω από το
χαρτί και σκέφτονται. πως θα χρησιμοποιήσουν τα υλικά που έφεραν για να συνθέσουν την
εικόνα τους. Τα ξυλάκια μπορεί να γίνουν κορμοί και κλαδιά δέντρων. Τα φύλλα μπορεί να
κολληθούν στα κλαδιά ή στη γη, το χώμα και οι πέτρες μπορεί να γίνουν γη. Τα παιδιά
συνθέτουν τη εικόνα που φαντάστηκαν χρησιμοποιώντας τα υλικά που έφεραν. Έπειτα
παρατηρούν το έργο τους και σκέφτονται ποια στοιχεία λείπουν (ουρανός, σύννεφα κ. λ. π.) για
να ολοκληρωθεί η εικόνα. Φέρνουν διάφορα υλικά από την εικαστική γωνιά. Αποφασίζουν ποια
υλικά θα χρησιμοποιήσουν και με ποιο τρόπο θα ολοκληρώσουν την εικόνα τους. Τέλος
επιλέγουν τον χώρο που θα φιλοξενήσει την εικαστική δημιουργία τους.
Στη συνέχεια ακούγεται το μουσικό κομμάτι «Ιστορίες από το δάσος της Βιέννης» του Γιόχαν
Στράους.Τα παιδιά γίνονται με το σώμα τους ένα-ένα τα στοιχεία της εικόνας που
δημιούργησαν.
9) Ζωγραφίστε το δάσος των ονείρων σας-( εικαστικά )
Είναι μια δραστηριότητα κατάλληλη για να ενθαρρύνουμε την δημιουργικότητα και την
φαντασία τους. Λέμε στα παιδιά : Σας δίνω μια μεγάλη έκταση φανταστικής γης και εσείς πρέπει
να δημιουργήσετε ένα ονειρικό δάσος, ένα δάσος που ονειρεύεστε Τι θα προσθέσετε στο δικό
σας δάσος ; Σκεφθείτε τι έχει ένα δάσος και προσθέστε ότι άλλο εσείς θα θέλατε να έχει.
10) Δέντρα και γιορτές
Χριστουγεννιάτικο δέντρο, ένα δέντρο που σημαίνει πολλά. Στολίσαμε δέντρο στο σχολείο.
Λαϊκές δοξασίες και 12ήμερο, Το δέντρο της γης που κόβουν οι καλικάντζαροι, ήθη και έθιμα
των Χριστουγέννων. Εικόνες παρμένες από τη λαϊκή μας παράδοση.
11) Δράσεις διάχυσης – η αφίσα μας
ΔΕΝΤΡΑ ΚΑΙ ΤΕΧΝΗ
Oι δραστηριότητες οι σχετικές με την τέχνη και τις μορφές της, προϋποθέτουν τους παρακάτω
παράγοντες:
n Σε κάθε προσχολικό περιβάλλον είναι απαραίτητο να υπάρχουν αντίγραφα αλλά και
ορισμένα αυθεντικά έργα τέχνης.
n Οι επαφές των παιδιών με έργα τέχνης θα πρέπει να προγραμματίζονται έτσι ώστε να είναι
εμφανείς οι σχέσεις ανάμεσα στις δικές τους καλλιτεχνικές προσπάθειες και σ` εκείνες των
ενηλίκων καλλιτεχνών. Οι συγκρίσεις να επικεντρώνονται στις ομοιότητες που υπάρχουν στη
διεργασία της καλλιτεχνικής δημιουργίας
n Δεν πρέπει να υποδείξουμε το έργο ενός καλλιτέχνη ως πρότυπο που τα παιδιά θα
αντιγράψουν ή θα συναγωνιστούν.
n Όταν οι συλλογές έργων τέχνης είναι οργανωμένες θεματικά τα παιδιά μπορούν να
εξοικειωθούν καλύτερα με τις κοινές πηγές έμπνευσης
n Τα έργα που αντλούν θέματα από τη φύση μπορούν να καταταχθούν σε ομάδες που να
δείχνουν το ενδιαφέρον του καλλιτέχνη για τα φυτά, τα πουλιά, τα ζώα ή τις εποχές του χρόνου.
n Οι συλλογές καλό είναι να μην περιορίζονται μόνο σε ζωγραφιές, σχέδια και γλυπτά αλλά
πρέπει να περιλαμβάνουν και παραδείγματα από χειροτεχνήματα, χαρακτικά, λαϊκή
αρχιτεκτονική, εσωτερική διακόσμηση και είδη λαϊκής τέχνης.
n Επίσης να εξοικειώνονται τα παιδιά με την ποικιλία των υλικών που χρησιμοποιούν οι
καλλιτέχνες. Το ξύλο, διάφορα είδη μετάλλων, κεραμικά πέτρα ύφασμα και χαρτί.
1) Καλλιτέχνες και κάθε είδους δέντρα
Η φύση υπήρξε ανέκαθεν πηγή καλλιτεχνικής έκφρασης. Οι προϊστορικοί άνθρωποι
δημιούργησαν εικόνες για να εξηγήσουν τις φυσικές δυνάμεις που δρούσαν στην ζωή τους. Οι
Αρχαίοι Έλληνες, στις κολόνες των ναών τους, τοποθετούσαν συχνά στο πάνω τους μέρος
ομοιώματα φύλλων και λουλουδιών. Σε πολλά αρχαία μνημεία βλέπουμε φύλλα, κλαδιά,
λουλούδια, σκαλισμένα στην πέτρα ή φτιαγμένα από γύψο. Όταν άρχισε να χρησιμοποιεί τα
μέταλλα ο άνθρωπος μιμήθηκε και μ` αυτά τα σχήματα της φύσης.
Τα παιδιά καλούνται να παρατηρήσουν και να ερμηνεύσουν την φύση μέσα από την τέχνη. Οι
ζωγράφοι χρησιμοποιούν δέντρα ή φυτά για να φτιάξουν ένα τοπίο ή να δημιουργήσουν μια
ορισμένη διάθεση σε ένα πίνακα. Ο κάθε καλλιτέχνης ζωγραφίζει εικόνες με ένα ιδιαίτερο, πολύ
δικό του τρόπο. Είναι ακριβώς σαν το γραφικό χαρακτήρα. Αυτό στην ζωγραφική το
ονομάζουμε τεχνοτροπία. Οι καλλιτέχνες εμπνέονται από την φύση. Αν τα παιδιά εκδηλώσουν
ενδιαφέρον για να δουν πίνακες που παριστάνουν δέντρα τους προτείνουμε
2) Σχετικές δράσεις με τέχνη
n Μπορούμε να επισκεφθούμε Εικονικό Μουσείο στο διαδίκτυο και να γνωρίσουμε έργα
μεγάλων ζωγράφων.
n Να πραγματοποιήσουμε επίσκεψη σε ατελιέ κάποιου ντόπιου ζωγράφου και να ζητήσουμε
να μας δείξει πως αυτός ζωγραφίζει τα δέντρα ή να τον φέρουμε στο σχολείο
n Τέλος να κάνουμε μια δική μας «Πινακοθήκη» σε κάποια γωνιά του σχολείου
3) Ζωγράφοι & δέντρα
Συγκρίνουμε έργα ζωγράφων ίδιας θεματολογίας με έντονες όμως διαφορές όπως : Πανταζής-
Κόττης
4) Δέντρα & διαπολιτισμική εκπ/ση
Στα πλαίσια μιας διαπολιτισμικής εκπ/σης θα πρέπει να δουν παραδείγματα τεχνημάτων από
άλλους πολιτισμούς. Αντικείμενα φτιαγμένα από το ίδιο υλικό αλλά από ανθρώπους που
ανήκουν σε διαφορετικούς ____________πολιτισμούς.
ΔΕΝΤΡΑ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ
n Καθώς το πρόγραμμα θα εκτυλίσσεται και επειδή τα ενδιαφέροντα των παιδιών ποικίλλουν
αλλά και επειδή η τέχνη ως μορφή ατομικής και κοινωνικής έκφρασης έχει δεσμούς με την
φύση, το πρόγραμμα μπορεί να διανθιστεί με προεκτάσεις στην λογοτεχνία και το παιδικό
παραμύθι, ποιήματα, τραγούδια, λαογραφία και συλλογές τέχνης. Όλα αυτά δίνουν την
συναισθηματική χροιά στο όλο θέμα.
n Μέσα από αυτές τις δραστηριότητες οι μαθητές ευαισθητοποιούνται σε θέματα τέχνης και
πολιτισμού και καλλιεργούν θετικές στάσεις και αξίες σε θέματα εικαστικής έκφρασης.
1) Αφήγηση με βάση τα ενδιαφέροντα των μαθητών
Τα λογοτεχνικά κείμενα, ως αντικατοπτρισμοί της πραγματικότητας, εγείρουν βιωματικές
καταστάσεις, ευαισθητοποιούν και επιφέρουν μια συνολική προσέγγιση και αξιοποίηση της
γνώσης πολλών επιστημονικών πεδίων. Η αφήγηση λογοτεχνικών κειμένων και οι
δραστηριότητες που οργανώνεται με βάση τα ενδιαφέροντα του μαθητή, τον καθιστούν
περισσότερο ενεργό τόσο απέναντι στο κείμενο και στις αξίες του, όσο και την κατάχτηση της
γνώσης. (Τασούλα Τσιλιμένη, Διαθεματική προσέγγιση της γνώσης σε προγράμματα
απασχόλησης στο νηπιαγωγείο, εκδόσεις Σύγχρονοι ορίζοντες, σελ.149)
παραμύθια που προσφέρονται για το θέμα αυτό είναι:
n -Η δαφνοκουκουτσιά, Αναγνωστόπουλος-Λαϊκά παραμύθια εκδόσεις Καστανιώτη σελ.49
n -Ο άνθρωπος που φύτευε δέντρα, JEAN GIONO ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
n Ο χορός της βροχής, οικολογικά παραμύθια ΜΠΑΜΠΗΣ ΔΕΡΜΙΤΖΑΚΗΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ
Κ.Ε.Π.ΚΑ.
n -Λ.Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Στην γειτονιά του ήλιου εκδ. Πατάκης
n -Στέλλας Βλαχοπούλου,Το καμένο δάσος, Το πράσινο εργοστάσιο εκδόσεις Χαρταετός
n -Σοφίας Ζαραμπούκα, Το Δάσος. εκδ. ΚΕΔΡΟΣ
n ήταν μια χαρούμενη πλαγιά, της Αμπατιέλου, εκδ. Πατάκη
2) Ανθρωπογενές περιβάλλον- πράσινο στην πόλη
Δέντρα-κίνδυνοι ( γλώσσα & ανθρωπογενές περιβάλλον )
Συζητήσαμε για τους κίνδυνους που απειλούν φυτά-δέντρα-ζώα. Είδαμε φωτογραφικό υλικό που
μας έφερε ένας γονέας φωτογράφος από ένα καμένο δάσος και μια καμένη χελώνα, που
συγκίνησε τα παιδιά. Διαβάσαμε το παραμύθι: «ήταν μια χαρούμενη πλαγιά». Έγινε συζήτηση
ποιοι ευθύνονται για τις φωτιές στα δάση. Τι μέτρα μπορούμε να πάρουμε. Αναδασώσεις
Σημασία της ανακύκλωσης χαρτιού για τα δέντρα.
ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕ ΕΝΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ
ΠΟΥ ΚΑΙ ΓΙΑΤΙ;
ο πρόγραμμα σχεδιάστηκε με βάση τους γενικούς και ειδικούς στόχους. Η επίτευξη όλων
αυτών των στόχων αποτελεί μία μακρόχρονη διαδικασία και απαιτεί τη συνεχή παιδαγωγική
παρέμβαση, προκειμένου όλες οι επιθυμητές στάσεις, πεποιθήσεις και συμπεριφορές που
αναδεικνύονται μέσα από αυτό το πρόγραμμα, να εδραιωθούν στα μικρά παιδιά ,το μέλλον της
κοινωνίας μας. Αν διδάξουμε στο παιδί να αγαπά και να σέβεται το φυσικό περιβάλλον, όταν
χρειαστεί θα το προστατεύσει.
Η φύση σαν αντικείμενο μπορεί να συνδυάσει το παιχνίδι με την επιστημονική σκέψη και
τεκμηρίωση ,καθώς δίνει ερεθίσματα που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον των παιδιών.
Έτσι τα παιδιά, οδηγούνται να αναπτύξουν πρωτοβουλίες, και μέσα από παιχνίδια και πειράματα
να ανακαλύψουν και να κατανοήσουν βασικές αρχές των θετικών επιστημών, με αφορμή την
παρατήρηση και την έμπνευση. Μέσα από συζητήσεις προβληματίζονται και
ευαισθητοποιούνται πάνω σε θέματα του περιβάλλοντος. Παρακινούνται να αναζητούν
πληροφορίες στο οικογενειακό και ευρύτερο περιβάλλον. Αξιοποιούν τις συλλογές τους για την
δημιουργία Μουσείου.
Στο τέλος θα γίνει μια συζήτηση με όλα τα μέλη της ομάδας, από όπου μέσα από ερωτήσεις -
αξιολογήσεις θα βγει η συνολική αξιολόγηση του σχεδίου δράσης, όπως:
1. Εάν είχε ενδιαφέρον το θέμα;
2. Ποια σημεία είχαν περισσότερο;
3. Ποια σημεία είχαν δυσκολίες;
4. Εάν υπήρχε πνεύμα συνεργασίας;
5. Ποια παιδιά ήταν αδιάφορα για το θέμα;
6. Πρέπει να δούμε κατά τον έλεγχο εάν τα παιδιά μετά την ολοκλήρωση του προγράμματος
απόκτησαν γνώσεις και ποιες;
7. Πόσο λειτουργικές ήταν οι δραστηριότητες στο στάδιο της εφαρμογής τους και είχαν
ενδιαφέρον.
8. Ήταν ικανοποιημένα με αυτά που έμαθαν;
9. Τους ενθουσίασαν τα πειράματα; Έδωσαν απαντήσεις σε όλα τους τα ερωτήματα;
10. Έμαθαν να ψάχνουν για πληροφορίες;
11. Έμαθαν πολλές καινούργιες λέξεις;
12. Άλλαξε κάτι στις φάσεις υλοποίησης του προγράμματος για την βελτίωση του;
13.Το αρχικό χρονοδιάγραμμα ήταν επαρκές για το πρόγραμμα;
14. Εάν υπήρξαν διαλείμματα ανατροφοδότησης.
15. Ποια κατά την γνώμη των συμμετεχόντων στο πρόγραμμα παρουσίαση έπρεπε να γίνει για
την ποιο ενεργή συμμετοχή των πολιτών;
ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΣΤΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΕΙΟ
1) Η αρχική αξιολόγηση έγινε με ερωτήσεις ανοιχτού τύπου για να γνωρίσουμε το επίπεδο
γνώσεων. Κάναμε διάγραμμα τι θέλουμε να μάθουμε, για να σχεδιάσουμε τις δραστηριότητες.
2) Διαμορφωτική Αξιολόγηση με προσωπικές αφηγήσεις, αναπαράσταση του τι έμαθαν μέσω
γραφής – ζωγραφικής – κατασκευών - θεατρικό παιχνίδι. Έτσι αξιολογήσαμε τις νέες γνώσεις
και δεξιότητες που απόκτησαν. Για τα γνωστικά αποτελέσματα αξιολόγησης αξιολογήσαμε τις
εργασίες τους και τα διαγράμματα «τι έμαθα».
3) Για τις δεξιότητες που απέκτησαν, αξιολογήσαμε τις παρατηρήσεις που κάναμε κατά τις
πειραματικές ενασχολήσεις και τα δείγματα εργασίας τους. Απέκτησαν δεξιότητες όπως να
χρησιμοποιούν μεγεθυντικούς φακούς και κιάλια για τις παρατηρήσεις τους, να φροντίζουν, να
καλλιεργούν και να προστατεύουν τον περιβάλλοντα χώρο στον οποίο ζουν. Να παρατηρούν και
να καταγράφουν με όποιο τρόπο μπορούν και να παρουσιάζουν ομαδικά τις καταγραφές τους.
Τ
4) Τελική Αξιολόγηση με ερωτήσεις ανοιχτού τύπου σε επίπεδο ομάδας και ατομικά.
Παραγωγή κειμένου για Αφίσα. Ενημέρωση και μετάδοση στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον
όσων αποκτήσαμε από τη συμμετοχή μας στο πρόγραμμα με αφίσες, φυλλάδια και
ανακοινώσεις, προσπαθώντας να ξυπνήσουμε τις οικολογικές συνειδήσεις. Ατομικοί φάκελοι
συμμετοχής στο πρόγραμμα και φάκελος συγκέντρωσης υλικού. Δραστηριότητες πρακτικής
εργασίας για παρουσίαση με οπτικοακουστικά μέσα και σχεδιασμός της παρουσίασης. Έκθεση
ατομικών και ομαδικών εργασιών των παιδιών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα. Ένα μέρος των
εργασιών, φωτογραφήθηκε και έγινε παρουσίαση με διαφάνειες PowerPoint στους γονείς τους,
όπου τα παιδιά εξηγούσαν τις δραστηριότητες κατά την διάρκεια του προγράμματος. Μετά την
παρουσίαση ζητήθηκε από τους γονείς να πουν τη γνώμη τους για το πρόγραμμα. Αν τα παιδιά
τους μετέφεραν στο σπίτι τις εμπειρίες τους και αν παρατήρησαν αλλαγή στις στάσεις και τις
συμπεριφορές τους σε προβλήματα του περιβάλλοντος(εξωτερική αξιολόγηση).
BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Αθανασάκης Α., (2005). Η περιβαλλοντική Αγωγή σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης, εκδ.
Δαρδάνος, Αθήνα.
2. Βασιλάκη Α, Η Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στο ΔΕΠΠΣ για το Νηπιαγωγείο. Πρακτικά 2Ου
Συνεδρίου Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, Αθήνα, 2006 96-102
3.ΔΕΕΠΣ για το Νηπιαγωγείο(2002), ΥΠΕΠΘ
4.Helm & Katz, (2002),Μέθοδος Project και προσχολική εκπαίδευση, επιμέλεια Χρυσαφίδης
Κ.,Κουτσουβάνου Ε., Μεταίχμιο, Αθήνα
5.Κόκκοτας Π., Πλακίτση Κ. (2005) Μουσειοπαιδαγωγική και εκπαίδευση στις Φυσικές
Επιστήμες, Θεωρία & Πράξη, εκδ. Πατάκη, Αθήνα.
6.Λιαράκου, Φλογαΐτη. Αντιλήψεις Νηπιαγωγών για το περιβάλλον και τα περιβαλλοντικά
προβλήματα. Πρακτικά 2Ου Συνεδρίου Σχολικών Προγραμμάτων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης,
Αθήνα 2006, 96-102
7.Ματσαγγούρας Η.,(2002).Ομαδοσυνεργατική διδασκαλία και μάθηση, εκδ.Γρηγόρης, Αθήνα
8.Ντολιοπούλου, Ε.(1999).Σύγχρονες τάσεις της Προσχολικής Αγωγής,εκδ.Τυπωθήτω,Αθήνα.
9.Ραβάνης, Κ. (1999).Οι Φυσικές Επιστήμες στην Προσχολική Εκπαίδευση. Διδακτική και
γνωστική προσέγγιση. Εκδ. Τυπωθήτω
10.Sterling S.,(2001),Sustainable Education (Schumacher Briefings),No 6, Bristol:Green Books.
11.UNESKO(1997),Intergornmental Conference on environmental education,Tbilisi,USSR
12.Φλογαΐτη Ε.(1998),Περιβαλλοντική Εκπαίδευση, εκδ. Ελληνικά Γράμματα
13.Χρυσαφίδης Κ. Βιωματική-Επικοινωνιακή διδασκαλία. Η εφαρμογή της μεθόδου Projekt στο
Σχολείο, εκδ.Gutenberg,Αθήνα 1996
Κοσμετάτου Ελένη Σχολική Σύμβουλος ΠΑ
63ης Περιφέρειας Ιονίων Νήσων__

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΠΑΡΑΚΑΛΩ ΤΑ ΣΧΟΛΙΑ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΚΥΡΙΩΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΥ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟΥ ΚΑΙ ΝΑ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΗΝ ΑΝΑΡΤΗΣΗ ΜΑΣ