ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ ΣΕ ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ, ΖΑΚΥΝΘΟ και ΛΕΥΚΑΔΑ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΜΟΥΣΕΙΟΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΗΣ-18 ΜΑΙΟΥ ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΜΕΡΑ ΜΟΥΣΕΙΩΝ

              ΜΑΙΟΣ 2012

     Μια μικρή εισαγωγή

«Είμαστε σε αναζήτηση μιας παιδαγωγικής πράξης, όπου η εξέλιξη, η ανάπτυξη και η πορεία του παιδιού μέσα στο χρόνο θα βιώνεται όχι μόνο με απόλαυση αλλά και ένταση, εκφραστικότητα και δημιουργικότητα, χωρίς να παραβιάζεται ο προσωπικός του ρυθμός… Ζητάμε σήμερα και αύριο ένα σχολείο κέντρο ζωής, αγάπης, ενδιαφέροντος, πειραματισμού, έκφρασης και δημιουργίας, όπου θα αξιοποιείται, θα εκδιπλώνεται το ανθρώπινο δυναμικό και θα δικαιώνεται η ανθρώπινη ύπαρξη» (Άλκηστις, 1998).

   Η Μουσειακή Αγωγή ή η Μουσειοπαιδαγωγική είναι ταυτόσημοι όροι που πραγματεύονται το ίδιο αντικείμενο είναι μια καινοτομία που έχει να προσφέρει πολλά όχι μόνο στη βιωματική προσέγγιση της γνώσης, αλλά και στο άνοιγμα του σχολείου στην κοινωνία. Το αντικείμενο της είναι αρκετά ευρύ και οι προεκτάσεις της μπορούν να αξιοποιηθούν διαθεματικά και ποικιλοτρόπως στη σχολική πράξη.

       Το Μουσείο όπως αναφέρεται στο άρθρο2 του καταστατικού του Διεθνούς Συμβουλίου Μουσείων (ICOM),

«Είναι ένα ίδρυμα μόνιμο, μη κερδοσκοπικό, στην υπηρεσία της κοινωνίας και της ανάπτυξης, ανοικτό στο κοινό. Το Μουσείο κάνει ......

έρευνες σχετικά με τα υλικά τεκμήρια του ανθρώπου και του περιβάλλοντος του, τα συλλέγει, τα διατηρεί, τα κοινοποιεί και κυρίως τα εκθέτει για μελέτη, παιδεία και ψυχαγωγία»(Πρακτικά

CECA,1988).Βλέπουμε λοιπόν εξ ορισμού ότι τίθεται το θέμα που αφορά τον εκπαιδευτικό τομέα του μουσείου.   

      Σήμερα μπορούμε να πούμε πως το αυστηρό Μουσείο έχει κλείσει οριστικά τον κύκλο του. Το ζωντανό, ανοικτό Μουσείο, γεννιέται. Το Μουσείο ως μέσο παιδείας και αισθητικής αγωγής, καλεί τα παιδιά  να το γνωρίσουν και να το αγαπήσουν. Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος,  εμείς οι εκπαιδευτικοί που έχουμε επιμορφωθεί σε θέματα Μουσειοπαιδαγωγικής, θα προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε προς αυτή την κατεύθυνση οργανώνοντας προγράμματα και επισκέψεις όπου τα παιδιά – επισκέπτες θα γνωρίσουν τον μουσειακό χώρο, θα αυτενεργήσουν και θα χαρούν έτσι ώστε να δημιουργήσουμε τον αυριανό συνειδητό επισκέπτη και λάτρη των Μουσείων.

 

 1- ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ -  ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΜΕ ΘΕΜΑ: Α)  ΜΙΑ ΣΥΛΛΟΓΗ ΣΤΗΝ ΤΑΞΗ   «Συλλέγω, Συλλογή»

Η δημιουργία ενός «μουσείου» στη τάξη χρειάζεται και χρόνο και υπομονή. Είναι όμως μια εργασία που βοηθά το παιδί να αναλαμβάνει ευθύνες και να οργανώνει το χρόνο του. Εξοικειώνει το παιδί με την έννοια των συλλογών και των μουσείων. Δίνει την ευκαιρία για συνεργασία και δημιουργία.

Στάδια:

1. Επίσκεψη σε ένα μουσείο και μελέτη για την οργάνωση και τη δομή των μουσείων. Αν δεν μπορούμε να επισκεφθούμε ένα μουσείο, μπορούμε να κάνουμε μια μικρή έρευνα για τη λέξη μουσείο και επισκεπτόμενοι μουσεία στο internet κλπ.
2. Συλλογική απόφαση για το θέμα της έκθεσης.
3. Καταμερισμός ευθυνών και πλάνο δράσης. (τι πρέπει να γίνει-ποιος θα το κάνει-μέχρι πότε)
4. Δημιουργία της συλλογής. Τι συλλέγουμε; Που αποθηκεύουμε; Πως καταγράφουμε; Πως ερευνούμε για το θέμα;
5. Έκθεση-παρουσίαση της συλλογής. Τι θέλουμε να πούμε στους επισκέπτες μας, ποιο το θέμα της έκθεσης; Πως θα παρουσιάσουμε τη συλλογή(θεματικά, χρονολογικά…); Που θα στήσουμε την έκθεση σε ποιο χώρο; Τι υλικά χρειαζόμαστε για την έκθεση (ύφασμα, χαρτιά διάφορα…) και που θα τα βρούμε; Πως θα προφυλάσσουμε τη συλλογή μας κατά τη διάρκεια της έκθεσης; Τι είδους υπομνηματισμό θα έχουμε; Τι αφίσα θα φτιάξουμε με επεξηγηματικό κείμενο, ή ζωγραφιά για την αρχή της έκθεσης; Τι άλλο εποπτικό υλικό θέλουμε; Θα ετοιμάσουμε έντυπο υλικό (κατάλογο της συλλογής, ενημερωτικό φυλλάδιο, προσκλήσεις); Πόσο θα διαρκέσει η έκθεση; Που αλλού μπορούμε να στήσουμε την έκθεση;
6. Αξιολόγηση. Έλεγχος της πραγματοποίησης των στόχων και αξιολόγηση (τι έκαναν; Πως το έκαναν; Τι άλλο θα μπορούσαν να κάνουν; Πως αλλιώς θα μπορούσαν να το κάνουν; Αν μπορούσαμε να την ξαναφτιάξουμε τι αλλαγές  θα κάναμε;)

Η συλλογή και η δημιουργία της, προϋποθέτει καλλιέργεια δεξιοτήτων. Στις μαθησιακές επιδιώξεις ο Οδηγός Νηπιαγωγού Κεφ. 9 «Τα Μαθηματικά στον κόσμο των παιδιών» αναφέρει ότι τα παιδιά γίνονται προοδευτικά ικανά : να ομαδοποιούν, να διατάσσουν, να σειροθετούν και να ταξινομούν. Επίσης να κάνουν αντιστοιχήσεις, να συγκεντρώνουν, να οργανώνουν και να επεξεργάζονται δεδομένα. Παρακάτω αναλύεται η δεξιότητα της ταξινόμησης

Η Ταξινόμηση είναι δεξιότητα

Το παιδί ταξινομεί, όταν οργανώνει σε τάξη αντικείμενα, γεγονότα, δεδομένα χρησιμοποιώντας κάποια κριτήρια δικά του ή δοσμένα(χρώμα-σχήμα-υφή-μέγεθος-υλικό-κλπ)

Τα κριτήρια της ταξινόμησης μπορεί να είναι μορφολογικά ή φυσικά χαρακτηριστικά(χρώμα,υλικό,μέγεθος,σχήμα κτλ.), λειτουργικά χαρακτηριστικά(χρήση,θέση στο χώρο,ευκολία μετακίνησης), ειδικές σχέσεις ή ιδιότητες(συγγένεια,βάρος,ταχύτητα,ισορροπία), λογικές σχέσεις ή σημασίες(επάγγελμα,βύθιση,αύξων αριθμός, αιτιακή συσχέτιση…)

Επίπεδα δεξιότητας ταξινόμησης

1-επιλέγει και ομαδοποιεί αντικείμενα με βάση ένα χαρακτηριστικό

Εντοπίζει διαφορές και οργανώνει αντικείμενα σε ομάδες με βάση εμφανή χαρακτηριστικά(χρώμα-σχήμα)

Εντοπίζει το ξένο στοιχείο σε μια ομάδα

2-εντοπίζει διαφορές και ομοιότητες, δημιουργεί απλές ομάδες αντικειμένων, με βάση συγκεκριμένο κριτήριο και είναι ικανό να περιγράψει και να αιτιολογήσει την ταξινόμηση του. επιλέγει και ομαδοποιεί αντικείμενα, με βάση δύο ή περισσότερα δοσμένα κριτήρια

3-σειροθετεί τρία ή περισσότερα αντικείμενα, εμφανώς διαφορετικά κατ`αύξουσα ή φθίνουσα σειρά. Εξηγεί την ταξινόμηση του και αναφέρει το κριτήριο. Κάνει απλές χρονικές αλληλουχίες μα βάση γεγονότα της άμεσης εμπειρίας του.

4-ομαδοποιεί και σειροθετεί αντικείμενα μα βάση μη εμφανή χαρακτηριστικά(υλικό κατασκεής, λειτουργία, χρήση κτλ). Ταξινομεί γεγονότα και δεδομένα. Επιλέγει και ομαδοποιεί αντικείμενα με βάση δύο ή περισσότερα δικά του κριτήρια.

5-με καθοδήγηση, το παιδί δημιουργεί ιεραρχημένες ταξινομήσεις, ανακοινώνει και εξηγεί την οργάνωση τους(π.χ. γενεαλογικό δέντρο, ταξινόμηση ζώων, φυτών)

Καλλιέργεια δεξιότητας ταξινόμησης

Το παιδί αναπτύσσει τη δεξιότητα της ταξινόμησης, οργανώνοντας αντικείμενα, γεγονότα, δεδομένα, με βάση ένα ή περισσότερα κριτήρια που αφορούν ομοιότητα, διαφορά, μοτίβο.

Για την καλλιέργεια της ταξινόμησης το παιδί ασκείται:

Να κάνει συλλογές αντικειμένων

Να κάνει συγκρίσεις και να βρίσκει ομοιότητες και διαφορές σε αντικείμενα του άμεσου περιβάλλοντος του

Να εντοπίζει το ξένο στοιχείο σε μια ομάδα

Να ομαδοποιεί με βάση δύο ή περισσότερα κριτήρια

Να σειροθετεί με βάση δικό του ή δοσμένο κριτήριο

Να κάνει υποδιαιρέσεις μιας ομάδας οργανώνοντάς την σε υποομάδες.

Να εντάσσει υποομάδα αντικειμένων σε μια γενικότερη ομάδα

Να βρίσκει εναλλακτικούς τρόπους οργάνωσης/ταξινόμησης μιας συγκεκριμένης ομάδας

Να βρίσκει διάφορους τρόπους παρουσίασης της οργάνωσης/ταξινόμησης του

Να επισημαίνει το κριτήριο με το οποίο έγινε μια ταξινόμηση

Β) ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΟΡΓΑΝΩΣΗ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ΕΧΟΝΤΑΣ ΩΣ ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ ΕΝΑ ΜΟΥΣΕΙΑΚΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ

1)      Κάνουμε ερωτήσεις για τα χαρακτηριστικά του-την κατασκευή του-την λειτουργία- τον σχεδιασμό-ποιος το έφτιαξε-την αξία του

2)      Παρατηρούμε- περιγράφουμε τι βλέπουμε-καταγράφω (ζωγραφίζοντας ή φωτογραφίζοντας)-διατυπώνω υποθέσεις για την λειτουργία του

3)      Σκεφτόμαστε για το αντικείμενο-η αλλαγή στο πέρασμα του χρόνου και η εξέλιξη του-μια ιστορία που μπορεί να μας διηγηθεί-ένα μήνυμα

 2-ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ : Οργάνωση επίσκεψης σε Μουσείο

Χρονικές φάσεις αποτύπωσης μιας εκπ/κής επίσκεψης

n  Προεργασία πριν την επίσκεψη στη τάξη

n  Δραστηριότητες στο Μουσείο

n  Ενέργειες μετά την επίσκεψη

Γενική δομή-διαδικασίες

n  Αποφασίζω που και γιατί θα πάω τους μαθητές μου

n  Επισκέπτομαι τον χώρο του μουσείου πριν από την προγραμματισμένη επίσκεψη

n  Σχεδιάζω τις δραστηριότητες που θα προηγηθούν της επίσκεψης

n  Σχεδιάζω τις δραστηριότητες και καθοδηγώ κατάλληλα κατά την διάρκεια της επίσκεψης

n  Είμαι γνώστης των μουσείων της περιοχής μου

n  Οργανώνω τις σχετικές δραστηριότητες που θα επακολουθήσουν μετά την επίσκεψη

n  Αξιολογώ με τους μαθητές μου τα αποτελέσματα της επίσκεψης

Προετοιμασία παιδιών

n  Προετοιμασία για να δεχτούν τις νέες έννοιες και εμπειρίες-Προϊδεασμός-κανόνες συμπεριφοράς.

n   δημιουργία απλού εννοιολογικού χάρτη

n  Έλεγχος των γνώσεων και των εμπειριών των παιδιών σχετικά με το θέμα.

n  Πρόκληση περιέργειας, ενδιαφέροντος, γενικά δημιουργία του κατάλληλου συναισθηματικού κλίματος για να δεχθούν θετικά το θέμα.

Κατά την διάρκεια της επίσκεψης

n  Επαφή με το μουσειακό υλικό- το μνημείο ή τον αρχαιολογικό χώρο

n  Δίνουμε έμφαση στην πράξη, στο βίωμα. Εναλλάσσουμε διάφορα μέσα που σχετίζονται με την εικαστική, θεατρική, μουσική αγωγή, την κίνηση και γενικά όλους τους τομείς της αγωγής.

n  Οι δραστηριότητες να έχουν μορφή παιχνιδιού και την χρήση των αισθήσεων, των αντικειμένων

n  Να μην ξεχνάμε ότι το παιδί πρωταγωνιστεί συμμετέχοντας ενεργά, εξερευνώντας με την δική μας καθοδήγηση και εκφράζοντας ελεύθερα τα συναισθήματα του

n  Ο γνωστικός στόχος υπάρχει αλλά δεν προβάλλεται πάνω από την συναισθηματική συμμετοχή και την ψυχαγωγία

n  Οι νέες γνώσεις και εμπειρίες στηρίζονται σ`αυτές που ήδη έχουν τα παιδιά.

Μετά την επίσκεψη

n  Χαλάρωση από την προηγούμενη δράση και αναστοχασμός

n  Έκφραση εντυπώσεων, προτιμήσεων, συναισθημάτων, σκέψεων

n  Καλλιτεχνικές δράσεις

n  Έλεγχος της πραγματοποίησης των στόχων του προγράμματος και αξιολόγηση (τι έκαναν; Πως το έκαναν; Τι άλλο θα μπορούσαν να κάνουν; Πως αλλιώς θα μπορούσαν να το κάνουν;

n  Οργανώνουμε ημέρα παρουσίασης των έργων των παιδιών με θεατρικό έργο

Κατάλληλες δραστηριότητες για όλες τις φάσεις του προγράμματος

n  Διάλογος ελεύθερος και κατευθυνόμενος

n  Αφήγηση παραμυθιού, ιστορίας

n  Παιχνίδια ανακάλυψης, κινητικά ή μίμησης, παρατήρησης, αναγνώρισης, ταύτισης, ταξινόμησης

n  Συμβολικό παιχνίδι, παιχνίδι ρόλων και κάθε είδους θεατρικές δραστηριότητες όπως μαριονέτες, κουκλοθέατρο κλπ.

n  Μουσικές, κινητικές, χορευτικές δραστηριότητες

n  Εικαστικές δραστηριότητες, παζλ, επιτραπέζια

n  Φύλλα εργασίας (συμπλήρωση σχημάτων, αντιστοίχηση εικόνων, λέξεων, σταυρόλεξα κλπ).

Η σχολική Σύμβουλος

Της 63^ης    Περιφέρειας ΠΑ

Κοσμετάτου Ελένη